Και εμένα που φροντίζω…. ποιος θα με φροντίσει;
Στην σημερινή εποχή ο επιπολασμός των χρόνιων νόσων αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Ο μεγάλος αριθμός των νέων περιπτώσεων που εντοπίζονται κάθε χρόνο σημαίνει ότι πολλές νέες οικογένειες θα βιώσουν μια μακρά πορεία φροντίδας ενός ασθενή.
Άτυποι φροντιστές είναι οι φροντιστές οι οποίοι δεν αποζημιώνονται οικονομικά για τις υπηρεσίες τους. Συνήθως είναι συγγενείς ή φίλοι οι οποίοι παρέχουν βοήθεια σε άτομα που έχουν δυσκολίες με τις καθημερινές δραστηριότητες, λόγω φυσικών, γνωστικών ή συναισθηματικών βλαβών. Χωρίς αυτή τη βοήθεια, οι αποδέκτες της περίθαλψης πιθανότατα δεν θα ήταν σε θέση να αυτοσυντηρηθούν. Αν και η φροντίδα εξαρτάται από τις ειδικές ανάγκες του κάθε ατόμου, συνήθως περιλαμβάνει τη βοήθεια αναφορικά με τη συντήρηση του, όπως είναι η καθαριότητα ή δραστηριότητες υψηλότερου επιπέδου όπως είναι η ανάγνωση. Σε γενικές γραμμές, η φροντίδα βασίζεται στο σεβασμό της ζωής και στην πεποίθηση ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν το έμφυτο δικαίωμα να λειτουργούν στο υψηλότερο επίπεδο της ψυχικής και της σωματικής τους ικανότητας. Η κύρια αποστολή της φροντίδας είναι να προωθήσει την ανεξαρτησία με τη διατήρηση του ατόμου στο πιο λειτουργικό επίπεδο- σωματικά, διανοητικά, συναισθηματικά, και πνευματικά.
Τι γίνεται όμως με τους ίδιους τους φροντιστές; Πολλές φορές τα άτομα που φροντίζουν τους αγαπημένους τους απορροφώνται τόσο πολύ από την φροντίδα που αφήνουν στην άκρη τον εαυτό τους και τις προσωπικές τους ανάγκες. Μπορεί να αποξενωθούν κοινωνικά, να απουσιάζουν από την εργασία τους ή να μειωθεί η απόδοση τους εξαιτίας των πρακτικών δυσκολιών της φροντίδας. Όμως δεν είναι μόνο αυτό! Οι φροντιστές ατόμων με χρόνιες νόσους επιβαρύνονται τόσο από τα σωματικά, ψυχολογικά, συναισθηματικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της φροντίδας ατόμων μειωμένης ικανότητας που είναι πιθανό να υποφέρουν από άγχος και καταθλιπτικά συμπτώματα καθώς και διάφορα προβλήματα υγείας. Η επιβάρυνση που βιώνουν περιλαμβάνει τη ντροπή, την υπερφόρτωση, τα αισθήματα παγίδευσης, τη δυσαρέσκεια, την απομόνωση από την κοινωνία, την απώλεια του ελέγχου, τη κακή επικοινωνία και τις πιέσεις στην εργασία. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι φροντιστές αναφέρουν περισσότερο στρες και επικίνδυνες συμπεριφορές για την υγεία από ό, τι οι μη φροντιστές. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι η αντιλαμβανόμενη απώλεια του προσωπικού τους χρόνου και το συναίσθημα ότι χάνουν ευκαιρίες είναι οι κύριοι στρεσογόνοι παράγοντες που βιώνουν.
Άρα είναι επιτακτική ανάγκη για τους ίδιους τους φροντιστές να κατανοήσουν ότι για να μπορούν να φροντίσουν τους αγαπημένους τους σωστά θα πρέπει πρώτα να φροντίζουν τους εαυτούς τους. Ας μην ξεχνάμε τις οδηγίες στο αεροπλάνο όπου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης πρώτα θα πρέπει να έχουμε φορέσει την μάσκα στον ευατό μας για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε αποτελεσματικά και τους γύρω μας! Κατά ανάλογο τρόπο οι φροντιστές άλλων ατόμων θα πρέπει:
- Να δίνουν χρόνο στον ευατό τους και τις ανάγκες τους.
- Να φροντίζουν ώστε να έχουν διεξόδους που τους ευχαριστούν και τους αποσυμπιέζουν, αλλά και ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο από φίλους και συγγενείς.
- Να μην παραμελούν άλλες πτυχές της ζωής τους που τους είναι σημαντικές και τους δίνουν ικανοποίηση όπως η εργασία ή μια αθλητική δραστηριότητα.
- Να ενημερώνονται για τους διαθέσιμους πόρους και παροχές σχετικά με τον αποδέχτη της φροντίδας τους.
Και φυσικά θα πρέπει να έχουν πάντα στο μυαλό τους ότι ακόμα και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις η αναζήτηση βοήθειας τόσο για τους ίδιους όσο και για τον αποδέχτη της φροντίδας τους αποτελεί πάντα μια επιλογή!
Ελένη Βασιλοπούλου
Ψυχολόγος, απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με εξειδίκευση (MSc) στην διαχείριση του στρες και στην δημιουργία και εφαρμογή προγραμμάτων προαγωγής υγείας από την Ιατρική Σχολή Αθηνών.