Οι περισσότεροι από εμάς όταν μας ρωτούν τι είναι αυτό που μπορεί να μας προκαλέσει στρες ή να μας αγχώσει συνήθως σκεφτόμαστε αρκετά δύσκολες καταστάσεις όπως η απώλεια εργασίας, τα οικονομικά προβλήματα, μια ασθένεια κ.α. Πόσοι από εμάς όμως γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνο τα σημαντικά και πολύ δυσάρεστα γεγονότα που μας επηρεάζουν αρνητικά αλλά και μικρά καθημερινά συμβάντα μικρότερης έντασης, αυτά που οι ειδικοί αποκαλούν “καθημερινούς μικροπαράγοντες κινδύνου”.
Τι είναι οι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου;
Oι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου είναι γεγονότα, σκέψεις ή καταστάσεις που προσδιορίζουν τις καθημερινές συναλλαγές και επαφές με το περιβάλλον και ερμηνεύονται από το άτομο ως θλιβερές ή απογοητευτικές. Έτσι παράγουν αρνητικά συναισθήματα όπως ανησυχία, απογοήτευση, ερεθισμό και ενόχληση. Έχουν σχετικά μικρή ένταση και συμβαίνουν αρκετά συχνά έχοντας αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία παρά το γεγονός ότι πολλές φορές δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Ακόμα όμως και αν δεν αναγνωρίζουμε την επίδραση τους εκείνοι εξαιτίας της χρόνιας υψηλής συχνότητας τους δρουν αθροιστικά.
Μερικά παραδείγματα;
Παραδείγματα καθημερινών μικροπαραγόντων κινδύνου αποτελούν η ασυμφωνία μεταξύ συζύγων, οι συγκρούσεις ακόμα και για ασήμαντες αφορμές, οι απαιτήσεις των παιδιών ή των ηλικιωμένων, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας αλλά και η υποαπασχόληση, η ηχορύπανση, η μόλυνση, η κίνηση στους δρόμους ή οι ουρές σε τράπεζες και καταστήματα κ.α. Γενικά φαίνεται ότι οι νεαροί άνδρες αναφέρουν περισσότερους μικροπαράγοντες σχετικά με οικονομικά και επαγγελματικά θέματα από ό,τι οι νεαρές γυναίκες. Ακόμα, οι νεότεροι αναφέρουν περισσότερους μικροπαράγοντες κινδύνου σχετιζόμενους με την εργασία από ό,τι οι ηλικιωμένοι. Από την άλλη τα ηλικιωμένα άτομα αναγνωρίζουν ως μικροπαράγοντες κινδύνου τη συντήρηση του σπιτιού, τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα και θέματα σχετικά με την υγεία. Για τα παιδιά, οι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου, είναι ανησυχητικές και απογοητευτικές καταστάσεις που τις προκαλεί είτε το περιβάλλον είτε οι ίδιοι οι γονείς (συγκρούσεις, αδιαφορία) και έχουν ως αποτέλεσμα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς.
Πως επιδρούν οι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου στην υγεία μου;
Η δράση των καθημερινών μικροπαραγόντων κινδύνου πολλές φορές έχει αρνητικές ή και καταστροφικές επιπτώσεις στη ζωή των ατόμων ειδικά αν ληφθεί υπόψη η συσχέτιση τους με σοβαρές ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το άγχος, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αλλά με σωματικές όπως διάφορες χρόνιες ασθένειες και αυτοάνοσα νοσήματα αλλά και τον διαβήτη. Επιπλέον, η έκθεση σε καθημερινούς μικροπαράγοντες κινδύνου, οδηγεί πολλές φορές στην υιοθέτηση καταχρηστικών συμπεριφορών όπως η καπνιστική συνήθεια, η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση ουσιών, αλλά και στην υιοθέτηση συμπεριφορών επικίνδυνων για τη ζωή, όπως η επικίνδυνη οδηγική συμπεριφορά. Οι παραπάνω επιπτώσεις στην υγεία μας εξηγούνται δεδομένου ότι οι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου σχετίζονται αιτιολογικά με την εμφάνιση στρες και το στρες με τη σειρά του, επηρεάζοντας όλα τα συστηματα του οργανισμού, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πλήθος ψυχικών και σωματικών προβλημάτων.
Τι μπορώ να κάνω εγω;
- Να μάθω να τους αναγνωρίζω έγκαιρα.
- Να οικοδομήσω δεξιότητες διαχείρισης του στρες καθώς οι καθημερινοί μικροπαράγοντες κινδύνου αποτελούν αίτιο του.
- Να αναπτύξω ικανότητες ενδυνάμωσης, αυτό-αποτελεσματικότητας, αυτοελέγχου και αυτογνωσίας.
- Να ελέγχω τον θυμό μου στις καθημερινές συνδιαλλαγές.
- Να οπλιστώ με υπομονή και να επιλέγω που αξίζει να δίνω σημασία και που όχι!
Ελένη Βασιλοπούλου
Ψυχολόγος, απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με εξειδίκευση (MSc) στην διαχείριση του στρες και στην δημιουργία και εφαρμογή προγραμμάτων προαγωγής υγείας από την Ιατρική Σχολή Αθηνών.