Τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν αυξηθεί κατά πολύ στις μέρες μας! Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι περίπου το 10% των ατόμων πάσχουν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, όπου ουσιαστικά ο οργανισμός μας επιτίθεται καταστρέφοντας δικά του κύτταρα και όργανα αναγνωρίζοντας τα ως απειλή. Κάποια πολύ γνωστά αυτοάνοσα νοσήματα είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο διαβήτης, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η ψωρίαση, η ελκώδης κολίτιδα, η νόσος του Crohn, ο ερυθηματώδης λύκος κα.
Η αιτιολογία των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι πολυπαραγοντική καθώς γενετικοί, περιβαλλοντικοί, ορμονικοί, και ανοσολογικοί παράγοντες θεωρούνται σημαντικοί για την ανάπτυξή τους. Παρ ‘όλα αυτά, η έναρξη τουλάχιστον του 50% των αυτοάνοσων διαταραχών, έχει αποδοθεί σε “άγνωστους παράγοντες ενεργοποίησης”. Πολυάριθμες μελέτες έχουν καταδείξει την συμβολή τόσο του σωματικού, όσο και του ψυχολογικού στρες στην ανάπτυξη των αυτοάνοσων νοσημάτων, επιδρώντας στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι ένα υψηλό ποσοστό (έως και 80%) των ασθενών ανέφεραν ασυνήθιστο συναισθηματικό στρες πριν από την έναρξη της νόσου. Όπως έχει φανεί, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος μεταξύ στρες και ασθένειας. Αυτό συμβαίνει γιατί από την μία το στρες συμβάλει στην εκδήλωση της αυτοάνοσης νόσου και από την άλλη η ίδια η ασθένεια προκαλεί στρες. Εξαιτίας του στρες ενεργοποιούνται νευροενδοκρινείς ορμόνες οι οποίες οδηγούν σε ανοσολογική απορύθμιση, η οποία τελικά οδηγεί σε αυτοάνοση νόσο, μεταβάλλοντας ή ενισχύοντας την παραγωγής κυτοκίνης. Το στρες επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω της ενεργοποίησης νευρικών και ενδοκρινών συστημάτων. Κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων παρατηρείται αύξηση των ορμονών που εκλύονται όταν ο οργανισμός βρίσκεται υπό στρες. Αυτή η αύξηση συνδέεται με την εμφάνιση διάφορων αυτοάνοσων νοσημάτων.
Λαμβάνοντας υπόψη την συμβολή του στρες τόσο στην έναρξη όσο και στην εξέλιξη των αυτοάνοσων νοσημάτων φαίνεται ότι η θεραπεία της αυτοάνοσης νόσου θα πρέπει να περιλαμβάνει τη διαχείριση του. Μάλιστα το στρες δεν ευθύνεται μόνο για την έναρξη αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό και για τις υποτροπές των νόσων αυτών, καθώς έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι είναι πιο πιθανή η υποτροπή όταν το άτομο βιώσει ένα στρεσογόνο γεγονός (π.χ. διαζύγιο), έχει χρόνιο στρες ή καταθλιπτικά συναισθήματα.
Ελένη Βασιλοπούλου
Ψυχολόγος, απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με εξειδίκευση (MSc) στην διαχείριση του στρες και στην δημιουργία και εφαρμογή προγραμμάτων προαγωγής υγείας από την Ιατρική Σχολή Αθηνών.